De Schijf van Vijf geeft richting aan de toekomst van Gooise Meren en laat zien dat deze in balans moet zijn. Die richting is voor een groot deel gebaseerd op het al bestaande beleid (plannen en regels). Dit beleid is alleen per onderwerp apart opgesteld. Het is goed om de onderwerpen samen te bekijken: wat is het effect van het ene beleid op het andere beleid? Dat levert soms problemen op, omdat plannen tegen elkaar in gaan. In die gevallen moet nog een -lastige- keuze worden gemaakt. Tegelijk biedt het ook kansen om verschillende onderwerpen juist met elkaar op te pakken.

We hebben deze gevallen benoemd in ‘8 belangrijke vraagstukken’. We omschrijven deze belangrijke vragen en leggen per vraag de richting vast.

Het aantal inwoners van Gooise Meren groeit: van 60.374  (op basis van cijfers uit december 2022) naar ongeveer 61.750 in 2040. Dat betekent ook dat er meer woningen nodig zijn in de toekomst. We worden ook steeds ouder en er komen steeds meer oudere mensen in vergelijking tot jonge mensen. Dit heet ‘vergrijzing’. Dit  leidt tot een grotere vraag naar levensloopbestendige woningen. Deze zijn zo gebouwd dat de bewoners erin kunnen blijven wonen als hun levensomstandigheden veranderen, bijvoorbeeld door ouderdom, ziekte of een handicap. Ook zijn er meer (kleinere) woningen nodig voor 1 of 2 personen.

Tegelijkertijd willen we het landschap beschermen. Daarom worden woningen vooral binnen het bestaande bebouwde gebied toegevoegd. Dit heet verdichting. Zo sparen we het waardevolle landschap. Verdichting kan ook verbeteringen opleveren. Vlakbij het spoor zijn bijvoorbeeld vaak ‘rafelranden’ of (volgens de huidige inzichten) minder mooie gebouwen aanwezig. Ook op plekken waar vernieuwing van bestaande woningbouw noodzakelijk is, kunnen we verdichten. Hierbij blijven we rekening houden met de woonkwaliteiten van Gooise Meren. Woningbouw biedt ook de kans om de woonomgeving mooier te maken, door veel aandacht te besteden aan het uiterlijk, de kwaliteit en duurzaamheid. Dit geldt ook voor plekken die we gaan veranderen (‘transformatielocaties’), zoals oude bedrijven, schoolgebouwen en kerken in woongebieden. Die bieden ook mogelijkheden om nieuwe woon- en werkplekken te maken.

De keuze van Gooise Meren:

Het bouwen van extra woningen is nodig om tegemoet te komen aan de eigen inwonersgroei en de dalende huishoudengrootte (aantal mensen per huis). Hierdoor verandert ook de woonvraag van onze inwoners. Daar houden we rekening mee.

We proberen met de programmering van nieuwbouw zo veel mogelijk te sturen op de woonbehoefte die we voorzien voor onze eigen inwoners. Tot 2025 worden er onder andere in de Krijgsman, BORgronden en Crailo ongeveer 2.800 woningen bijgebouwd. We gaan daarbij uit van minimaal 350 sociale huurwoningen.

Vanwege de hoge landschappelijke en cultuurhistorische waarden van ons landschap, bouwen we nieuwe woningen vooral in de bestaande kernen (verdichting). De mogelijkheden hier zijn echter beperkt. Tegelijk willen we toch dat er voldoende aanbod is van betaalbare en middel dure woningen. Daarom kiezen we ervoor om beschikbare plekken te verdichten. Hierbij kan op bepaalde plekken ook naar hoogbouw worden gekeken, als het past bij de omgeving.

Ook moeten nieuwe ontwikkelingen passend zijn bij andere doelstellingen uit de omgevingsvisie (Schijf van Vijf), zoals verduurzaming en mobiliteit. Natuurbehoud blijft daarbij essentieel. Zo houden we de leefbaarheid in stand.

Genoeg werk is belangrijk voor de welvaart en het welzijn van inwoners. Hierbij hoort ook kans op het vinden van een passende baan, binnen of buiten de gemeente. Bedrijven dragen bovendien bij aan het sociale leven en aan voorzieningen die het prettig leven maken. We zoeken in onze gemeente daarom naar een goed evenwicht tussen werken en wonen. De banen moet goed aansluiten op de aanwezige beroepsbevolking (het deel van de mensen dat kan en wil werken). Werk voor mensen met een praktijkopleiding is daarbij een bijzonder aandachtspunt.

Werk dichtbij woningen zorgt ook voor minder verkeer op de wegen en voor grotere sociale veiligheid.  En voor het openbaar vervoer is het aantrekkelijk om routes te hebben langs woningen en werkplekken. Daarbij willen we de ruimte op bestaande bedrijventerreinen zo efficiënt mogelijk gebruiken. Bijvoorbeeld door veel banen mogelijk te maken die weinig ruimte kosten, door verdichting en/of het toevoegen van bouwlagen.

Zelfstandige bedrijfsruimte krijgt in principe alleen een andere functie als het verlies aan bedrijfsruimte ergens anders gecompenseerd wordt. Voor winkelruimte kan hiervoor een uitzondering worden gemaakt.

Boerderijen die niet meer in bedrijf zijn, kunnen gebruikt worden voor andere soorten bedrijven of bijzondere woningen (bijvoorbeeld wonen met zorg).

De keuze van Gooise Meren:

Om de welvaart en het welzijn van inwoners te bewaken is de kans op het vinden van een (passende) baan belangrijk. We kiezen bij het creëren van werkgelegenheid vooral voor verdichting en het duurzaam maken van de bestaande plekken waar bedrijven zitten.  Als we kijken naar meer mogelijkheden voor combinaties van wonen en werken in woongebieden, mag dit niet tot te veel overlast voor omwonenden leiden. Het toevoegen van woon-werk combinaties mag ook niet te veel ruimte kosten in woonwijken.   

Groen en water in de stad  dragen bij aan het voorkomen van hittestress, het voorkomen van ongezonde situaties als gevolg van hitte. En groen en water zijn nodig om ons aan te kunnen passen aan het klimaat en voor een gezonde leefomgeving. Dat vinden we belangrijk. Ook mag de biodiversiteit niet verder achteruit gaan. Daarom willen we in ieder plan aandacht voor de versterking van de biodiversiteit. Het stedelijk gebied wordt zo steeds meer een plek waar veel soorten dieren en planten goed groeien en bloeien.

Bij de inrichting van de straten, pleinen, stoepen en parken, en bij de nieuwbouw en verbouw van woningen zorgen we dat dit duurzaam gebeurt.  De onderwerpen klimaatadaptatie, hittestress, natuurinclusief bouwen, biodiversiteit, energie en circulair bouwen (met hergebruik van materialen) worden onderdeel van het bouwprogramma. Hierbij is ook aandacht voor de energietransitie. Doel van de energietransitie is om zoveel mogelijk energie te besparen en over te schakelen op andere, duurzame energiebronnen. In 2050 moet Gooise Meren volledig energieneutraal zijn. Dat betekent dat in de gemeente net zoveel energie wordt opgewekt als verbruikt.

De keuze van Gooise Meren:

De onderwerpen klimaatadaptatie, hittestress, natuurinclusief bouwen, biodiversiteit, duurzame energie en circulair bouwen worden vanaf medio 2023 bij elke ontwikkeling meegenomen. Bij de inrichting van straten, pleinen en parken en bij de nieuwbouw en verbouw van woningen nemen we passende maatregelen die bijdragen aan deze onderwerpen. We baseren ons daarbij ook op de uitwerking van de omgevingsvisie per gebied.

Onze veenbodem heeft te maken met bodemdaling en ‘oxidatie’. Dat betekent dat het veen langzaam verbrandt, omdat het aan de buitenlucht wordt blootgesteld. Bodemdaling en oxidatie zorgen ervoor dat de bodem steeds verder zakt. Hierdoor kunnen scheuren in gebouwen, straten en terreinen ontstaan.  Bodemdaling heeft ook gevolgen voor de landbouw. Daarnaast komen er broeikasgassen vrij. Dit zorgt voor klimaatverandering: het wordt dan warmer en het gaat harder regenen. Bodemdaling zorgt dus voor veel problemen en is niet meer terug te draaien.

De provincie en het Rijk werken er daarom aan om de bodemdaling van het veenweidegebied te remmen, stoppen of te herstellen. Gemeente Gooise Meren ondersteunt dit doel. We vinden dit belangrijk, omdat bodemdaling niet meer terug te draaien is en voor veel problemen zorgt.

Er is niet 1 standaard oplossing voor bodemdaling. Er is maatwerk nodig. Het is ook belangrijk om  maatregelen te nemen die meerdere problemen tegelijk oplossen. Bijvoorbeeld op het gebied van biodiversiteit, bodemdaling en water. Overheden en gebruikers moeten er samen aan werken om bodemdaling aan te pakken.

De keuze van Gooise Meren:

We willen bodemdaling van het veenweidegebied afremmen, stoppen of zelfs herstellen. Hierbij kunnen we tegelijkertijd zorgen voor minder uitstoot van broeikasgassen. Ook kunnen we daarmee  werken aan meer biodiversiteit. Gemeente Gooise Meren gaat over bodemdaling en veenoxidatie in gesprek met andere overheden en gebruikers.

In de dorpen, steden en in het landschap van Gooise Meren is veel erfgoed (historische gebouwen en andere overblijfselen) aanwezig. Tegelijkertijd zijn er ook nieuwe ontwikkelingen.

Op plekken met een hoge ruimtelijke kwaliteit (zoals beschermde stads- of dorpsgezichten) of met veel erfgoed, willen we voorzichtig omgaan met grote ontwikkelingen. Maar dat betekent niet dat er geen veranderingen mogelijk zijn! Het vraagt wél om zorgvuldige keuzes en om goede ontwerpen. Soms is hierbij juist ook het herstellen van de historische elementen mogelijk.

We willen de gebouwen (huizen en bedrijven) in onze gemeente zoveel mogelijk verduurzamen door over te stappen op duurzame energie en warmte. Deze ‘warmte-transitie’ starten we in gebieden waar de grootste resultaten zijn te verwachten met de minste inspanning. Bijvoorbeeld door een gezamenlijk warmtenet aan te leggen. Verduurzaming van erfgoed, zoals monumenten, komt pas op een later moment aan de orde.

De keuze van Gooise Meren:

In gebieden met een hoge cultuurhistorische kwaliteit of met monumenten en andere beeldbepalende panden gaan we zorgvuldig om met nieuwe ontwikkelingen. Het doel is dan aandacht te hebben voor het erfgoed. Ook in de overige gebieden houden we echter rekening met onze Schijf van Vijf en de uitwerking in deelgebieden.

We moeten in de gemeente aan de slag om meer duurzame energie op te wekken. Windturbines en zonneparken kunnen gevolgen hebben voor de planten en dieren in het landschap. Dit dient bij ontwikkelingen goed onderzocht te worden. Het landelijk gebied is ons veel waard. We willen hier de biodiversiteit (het planten- en dierenleven) behouden en waar mogelijk zelfs verbeteren.

Grootschalige windturbines willen we niet in onze gemeente, vanwege geluidsoverlast voor omwonenden en de inbreuk op natuur en biodiversiteit. Voor kleinschalige windturbines ter ondersteuning van de bedrijfsvoering of lokale functie zijn wel mogelijkheden, mits ruimtelijk goed ingepast, waarmee we provinciaal beleid volgen.

Voor de opwek van duurzame energie zetten we in op het benutten van daken, parkeerplaatsen en op en langs infrastructuur. Zo sluiten we zo goed mogelijk aan op de bebouwde omgeving, waarmee het landelijk gebied haar waardevolle karakter kan behouden.
Voor grootschalige zonneakkers zien we geen ruimte in het landelijk gebied. Kleinschalige opwek door zonnepanelen of kleine windturbines bijvoorbeeld op boerenerf, ter ondersteuning aan de bedrijfsvoering.

De keuze van Gooise Meren:

Het is belangrijk om de biodiversiteit te behouden en daar waar mogelijk te verbeteren. We houden het landschap zoveel mogelijk vrij van nieuwe energiesystemen, zoals windturbines en zonneparken. 

De omgeving, waarin mensen wonen, werken en recreëren, heeft invloed op hun gezondheid. Een omgeving is gezond als die als prettig wordt ervaren, uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op de gezondheid laag is. Het gaat dan bijvoorbeeld om het bevorderen van sporten en fietsgebruik in plaats van de auto. Maar ook ontmoeting en ontspanning in de openbare ruimte dragen bij aan gezondheid. Een groene omgeving vermindert stress en stimuleert contact. Hierdoor voelen we ons gezonder. En in een wijk met sociale controle en goede contacten voelen we ons veiliger, waardoor we weer vaker naar buiten gaan. Bovendien is het voor de gezondheid belangrijk dat het milieu schoon is.

De keuze van Gooise Meren:

Bij stedelijke ontwikkelingen hebben we aandacht voor een omgeving die uitnodigt tot gezond gedrag en elkaar ontmoeten.  Binnen de nieuwe Omgevingswet biedt deze Omgevingsvisie een nieuwe kans voor de gemeente om gezondheidsbeleid te verbinden en te borgen. Beschermen, bevorderen en faciliteren zijn onze 3 perspectieven op een gezonde leefomgeving. 

Veiligheid en bereikbaarheid zijn belangrijk om fijn te kunnen wonen, werken en recreëren. Wij willen dat mensen zich gemakkelijk en goed door Gooise Meren kunnen verplaatsen. Bij voorkeur is dit met weinig belasting voor de natuur en het milieu. Daarom hebben we beter openbaar vervoer nodig en betere fiets- en wandelmogelijkheden. Zeker als het drukker wordt in onze gemeente is dat belangrijk.

We maken een netwerk van goed bereikbare, aantrekkelijke en toegankelijke haltes van het openbaar vervoer. Vanuit die haltes zijn werk, wonen en recreëren goed te bereiken. De ‘Gooilijn’ moet vaker rijden en een goede aansluiting hebben op de Randstad. Ook het snellere HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer) langs de snelwegen, zoals verbinding Utrecht-Gooi-Almere en langs de A1, moet verbeterd worden. Daarnaast willen we een goed werkend openbaar vervoer (bus) voor de kleine(re) kernen. Ook willen we meer verschil aanbrengen in de parkeernormen. Dat betekent dat we per plek of per groep mensen bekijken hoeveel parkeerplaatsen er nodig zijn (in plaats van dat we dit in de hele gemeente op dezelfde manier doen).

De keuze van Gooise Meren:

We willen openbaar vervoer en de mogelijkheden voor fietsers en voetgangers in Gooise Meren verbeteren. We maken het makkelijker om je hiermee te verplaatsen. We werken ook aan een lagere belasting van het verkeer op  de natuur en het milieu.